Arama Sonuçları

Paul Verhoeven yönetmenliğinde 2021 yılında çekilen, 17. yüzyılda bir manastırda geçen gerçek olduğu iddia edilen olaylardan esinlenilen film. Daha ilk bakışta filmin, bir tür kilise eleştirisi ve aynı anda queer tema gütmek iddiası olduğunu görmek zor değil. Bundan mütevellit mükemmel bir bakış açısı hatta belki Kazancakis esintileri izleyeceğimi umarken, malesef hevesim kursağımda kaldı. Yüzeyselliği, kopukluğu, yapmacıklığı yetmezmiş gibi; bazı sahneleri ve diyalogları ciddi ciddi üç film birden havasındaydı. Çıplaklığın, güzel ve rezalet olması arasındaki ince çizgi malesef yerle bir edilmiş. Sevişme sahnelerini gelişigüzel serpiştirince film bir anda statü atlamıyor ki. Bir ara maviş gözlü muhtemelen Selanik göçmeni Hz. İsa, çarmıhtan, başrol rahibeye seslenerek önce, soyun; sonra da, hadi aramızdaki engeli kaldır diyerek donunu çıkarttırdı. Neredeyse, aramızda bir aşk filizlenmeden buradan gidelim senin bakışın bakış değil, diyecekti mübarek. Başrol rahibenin bir sıkıntısı vardı belli ki ama Darth Vader sesi verip bir anda bağırtmak gerekli miydi gerçekten? Ayrıca bu insanlar ortaçağın pisliği, yoksulluğu içinde yaşamıyorlar mı, neden bu kadar güzel ve pürüzsüzler? Bütün sermaye, setin makyözüne yatırılmış heralde. Çok sığ bakıyorum, bir yerde hata yapıyorum diye tekrar tekrar sorguladım ama iler tutar bir yan bulamadım. Günümüzün acımasız tüketim çağında, ama geçmişte böyle şeyler gerçekten yaşanmış, bu bir biyografi diyerek işin içinden sıyrılmak mümkün değil.

Yetişin, sözün bittiği yer bulundu: Bir süredir Ukrayna-Rus savaşının şaşkın üzüntüsünü yaşadığımız şu günlerde, sessiz çığlıklarıyla dehşetin gelmişini geçmişini gözler önüne seren film. Dünyanın geri kalanı, rahat koltuklarında oturup birilerini kınama yarışı içine girmişken, biz her zaman batak içindeydik siz yeni fark ettiniz diyor film bizlere, üstelik hiç bilmediğimiz bir dilde, daha doğrusu sadece işaret ve beden dilinde. Filmin her karesinde sert ve soğuk Rus kültürünün farklı bir zerresini görüyoruz. Tüyü bitmemiş küçücük bir kızın, ancak başına gelen olarak tabir edilebilecek hamileliğini sonlandıran hemşirenin halinden tavrından, sen bu acıyı hak ettin rezil aşifte, diyecek ağır ortodoks kesimi görüyoruz. Meşhur kürtaj sahnesinde hem canlı canlı kürtaj yaptırmış olma acısını yaşıyoruz hem de adeta kendi kendimize kürtaj yapabilmeyi öğreniyoruz. Tam, romantizmin mekandan ve diğer her şeyden nasıl bağımsız olabildiğini hayretle fark etmişken; fakirlikten, soğuktan, bakımsızlıktan, sevgisizlikten kırılan başrol oğlanın, başına gelen her şeyi kanıksayıp, sahip olduğu tek bir ilgi parçasını kaybettiğinde nasıl canavarca hisle öldüren soğukkanlı bir katile dönüştüğünü görüyoruz. Özetle, bu filmde hiçbir şey duymazken çok fazla şey görüyoruz. İzleyiciye çok yönlü düşünebilme yeteneğini kazandırmak için elinden geleni ardına koymayan Myroslav Slaboshpytskyi'nin bu çabasının üstüne bizlere sadece şapkayı önümüze koyup düşünmek kalıyor.

2022’de hangi filmleri “ben izledim” diye bir düşündüm, aslında artık pek de film izlemediğimi (ve izlediğimde zaten sevdiğim filmleri tekrar tekrar izlediğimi) fark ettim. Peki neden? Hollywood klasik anlatısını normalde çok seven ve keyifle izleyen biri olarak son dönem filmlerini çok formülize ve sığ buluyorum. Orta sınıfın bitişiyle orta bütçeli filmler de yok oldu sanırım. Ya high-concept dünyayı kurtarmalı filmler yapıp globale oynuyorlar, ya da bağımsız sinemacılar beni asla ilgilendirmeyen ve özdeşleşme(veya empati) kurduramadıkları karakterlerin hikayelerini anlatıyorlar. Yeni-yeni dalga. Tam ortada çok güzel bir aralık vardı (sweet spot.) L.A. Confidential gibi polisiyeler, K-Pax gibi bilim kurgular, Groundhog Day gibi komediler veya bayıldığım As Good As It Gets gibi dramalar. Bu filmlere artık yer yok. Yerel sinemamızda ise ne izleyeceğimi bilemiyorum. Tek düze BKM komedileri ile birbirinin kopyası olan aynı zamanda hikaye anlatma becerisinden yoksun ama zaten anlatmak istemiyormuş gibi yapan festival filmleri arasında gidip geliyoruz gibi hissediyorum. Hollywood için bahsettiğim orta nokta Türk sineması için de gerekliydi. Her Şey Çok Güzel Olacak, Eşkıya, İnşaat, Hokkabaz gibi geleceğe kalabilmiş gişe filmleri bu orta noktadan çıkmadıysa nereden çıktılar? 2010’larda da Silsile (Açıktan, 2014) tam benim istediğim ve “aha böyle filmler yapalım sinemamız gelişsin” dediğim filmlerdendi. Gelelim 2022’ye. Aslında 2020 yapımı, vizyon tarihi 2021 olan ve sanıyorum Covid kurbanı bir film: İnsanlar İkiye Ayrılır. Ben Blutv’de görüp fark ettim ve izledim. Film bana o kadar keyif verdi ki anlatamam. Kısaca “borçlular üzerinde baskı kurup tahsilat yapan” bir çalışanı (ve ofisi) anlatan filmde, çeşitli plot twistler ve sorgulanan birkaç kişinin anlattıklarını izleyerek olayı çözüyoruz. İçeriden biri borçlu birine yardım ediyor ve şirketle ilgili sıkıntılar meydana geliyor. Sürprizbozan (spoiler) vermemek için filmden detay vermesem de durumu anladınız sanıyorum. İnsanlar İkiye Ayrılır’ın yaptığı aslında klasik anlatı diyebiliriz. Karakter sıradan dünyasından çıkıp bilmediği sulara yelken açar, düşmanlarla savaşır sonunda değişerek herkesi yener. Fakat bu filmde seyirci de olayları çözmesi gereken ve sorgulamaları izleyen üçüncü bir kişi konumunda. İzleyicinin bu şekilde biraz daha aktif katılımı kesinlikle doğru bir tercih olmuş. Amerikan sineması yıllarca klasik anlatının ekmeğini yedi ama şu an onlar bile bu yoldan ayrıldı. Artık aksiyon arası seyirciyi yakalayacak sahneler çekiyorlar. Bu durumun meşhur Z kuşağı ve hatta bizim odaklanma süremizle ilgili olduğu söylenebilir, ama artan bütçelerin ancak herkesin sevebileceği popcorn filmlerle geri kazanılabilmesi daha mantıklı bir açıklama da olabilir. Sonuç olarak zamanında herkesin küçümsediği ama aslında insanlığın binlerce yıllık anlatı dili olan klasik anlatıyı iyi kullanan filmleri görmek artık çok zor. Bu yüzden ben 90 dakika içinde bize büyükçe hikayeler anlatan ve “doyurabilen” filmlerin örneklerini gördüğümde çok seviyorum. (Sonraki yazılarda yabancı filmlerden örnekler vereceğim, bu tam öyle bir örnek değil ama idare edin:) Film benim çok özlemini duyduğum bir şeyi yapıyor: beyaz yakalının hikayesini anlatıyor! Film birkaç kademede çok iyi. (Bu arada çok iyi derken, sinema tarihine geçecek anlamında değil, seyir zevki veren gişe filmi anlamında söylüyorum, zira bu duyguyu yaşamayalı uzun zaman oldu.) Film benim çok özlemini duyduğum bir şeyi yapıyor, beyaz yakalının hikayesini anlatıyor! Bu bile gişenin “esnaf” klişesinden kurtulup, festivallerin “kırsal” takıntısını aştığı için takdire değer. Kafe açmak isteyen ama maaş için istemediği işleri yapması gereken beyaz yakalının kafası kel mi? Onun da hikayeleri anlatılmalı. (filmde karakter gerçekten kafe açıyor bu arada hahah) İkincisi, film toplumda gerçekten var olan ve son yıllarda daha da artan borç/kredi krizini bir psikolojik gerilim üzerinden inceliyor. Yeşilçamvari şekilde taraf tutmuyor(kötü adamlar vs. evini yıktırmayan halk), iki tarafı da aktarıyor. Bunu gayet düzgün bir tempoyla (kurguyla) yapıyor ve ilgi çekiciliği korumak için seyirciyi farklı bilgilerle bombalıyor. Ünlü ve popüler oyuncular (Burcu Biricik, Pınar Deniz) oynadığı için aslında gişe potansiyeli olabilirmiş gibi görünüyor fakat konu halk için yeterince ilgi çekici değil. “Halkın zaten yaşadığı şey.” Her gün iş yerinde mobbinge uğruyorsak mobbing üzerine bir film mi izlemek isteriz yoksa dünyayı kurtaran sümüklüböceği mi? İlk seçenek ancak mobbing yapanları öldüren bir seri katil dizisiyse ilgi çekici olur sanırım. İnsanlar İkiye Ayrılır örneğinde de para ve hırs üzerine bir film insanları sinemaya götürecek bir film değil ne yazık ki. (Sinema neden sadece aksiyon ve bilim kurgu filmlerine kaldı? Bunu da o tür bir film incelemesinde konuşuruz aslında) Film teknik olarak zaten belli seviyenin üstünde. Göze batan kötü hiçbir yanı yok. Bu filmin tek laneti sanıyorum BluTV ortaklığıyla yapılmış ve sadece orada yayınlanmış olması. Bir gün farklı platformlarda veya TV’de gösterildiğinde daha çok ilgi çekeceğine eminim. NFT mantığı güdersek, böyle filmler az yapılıyor, o yüzden değerli. Rare item. Buraya kadar okuyana teşekkürler, Sevgiler.

2021 yılı yapımı, Ninja Thyberg'e ait bir İsveç filmi. Öyle bir film ki belgesel desen değil, porno sektörünü anlatmıyor, güzeller güzeli başrol kızımızın neden durduk yere bu işin içine girdiği bilgisini vermiyor. Şiddet içerikli porno sahneler aslında nasıl çekiliyormuş, pornocu bireylerin çekim sonrası iletişimleri ne tür bir seviyedeymiş bunları gördük çok şükür, o da gerçeği yansıtıyorsa tabi. Acemi pornocu kızımız, içine düştüğü durumdan aslında hiç memnun değilken, bir anda feminist havalarda vay efendim sektörün en iyisi olmaya ant içiyor. İyi ama neden? Duyan da kansere çare arıyor, hasta babasına ilaç parası biriktiriyor, kardeşleri okusun diye uğraşıyor sanır. Determinizme ucundan kıyısından gönül vermiş orta zekalı herkes, aile ilişkilerinin ve eğitim seviyesinin makul olduğunu anladığımız, yedi kuşak İsveçli orijinal bir sarışının neden pornocu olduğuna ve sevmemesine rağmen neden devam ettiğine dair küçük bir bilgi pırıltısı görmeyi ister. Yılların, İsveçliler dertsizlikten intihar ediyor klişesinin porno versiyonunu izledik. Ne bir karakter analizi var, ne herhangi bir sorunun cevabı. Tebrikler, berbat porno sahneleri çekmeyi çok iyi başarmışsınız. Ingmar Bergman'ın gözleri yaşlı...